- Stress kan veel vervelende gevolgen hebben, zoals slaapproblemen, een ontregelde hormoonhuishouding, acne, lusteloosheid en zelfs depressies.
- Soms is de precieze oorzaak van stressgerelateerde klachten moeilijk te achterhalen, maar er wordt veel onderzoek naar gedaan.
- Om stress te verminderen is het van groot belang gezond te eten, goed te slapen en voldoende te bewegen
Stress is niet iets dat alleen in je hoofd zit, maar heeft uitwerking op vrijwel alle delen van je lichaam.
Simpel gezegd is stress de manier waarop je lichaam reageert op mogelijk gevaar. Als je brein een bedreiging opmerkt komen direct de hormonen adrenaline en cortisol vrij, waardoor je alertheid, hartslag en de bloeddoorstroming in je spieren omhoog gaan.
Stress is in zichzelf niet per se slecht voor je. Het is een biologisch antwoord die je helpt te ontkomen aan gevaar. In een ideale wereld reageert je lichaam kortstondig op stress om daarna weer terug te keren naar zijn normale staat.
Maar in een minder ideale wereld (laten we zeggen een wereld waar tot ’s avonds laat werkmails blijven binnenkomen op je telefoon) kan stress chronisch worden in plaats van tijdelijk. En dan kan het negatieve gevolgen hebben voor je gezondheid.
De grote vraag is wat er precies gebeurt met je lichaam als je altijd stress ervaart. Insider sprak daarover met Cindy Geyer en Joel Kahn van de True Health Initiative.
Chronische stress zorgt voor slaapproblemen
Stress is niet goed voor je nachtrust. “Je kan in een vicieuze cirkel terechtkomen”, zegt medisch directeur Geyer van Canyon Ranch in het plaatsje Lenox in de Amerikaanse staat Massachusetts. “Als je gestresst bent en je zorgen en angsten niet kan onderdrukken, val je moeilijk in slaap of word je vaker wakker.”
Uit een onderzoek uit 2019 dat is gepubliceerd in het wetenschappelijk tijdschrift Nature blijkt dat één slapeloze nacht je stressniveau met 30 procent kan verhogen, waardoor je vervolgens weer moeilijker in slaap valt.
Chronisch slaaptekort kan lijden tot angsten en depressies, maar ook tot hartproblemen, obesitas en diabetes. En zorgwekkend in deze coronatijden ook tot een verminderde weerstand tegen infectieziekten.
Bij stress ga je vaak ongezonder eten
“Mensen met stress gaan vaak troosteten”, zegt professor Kahn van de Wayne State University School of Medicine. “Je grijpt niet gauw naar broccoli als je gestresst bent, maar eerder naar een donut of een zak chips..”
Het vrijkomen van adrenaline en cortisol wekt de eetlust op, stelt Harvard Health Publishing. Bij langdurige stress en aanhoudend hoge cortisolniveau’s hebben mensen veel moeite zoete en/of vette snacks te laten staan.
Vrouwen zijn grotere troosteters dan mannen. Uit onderzoek van de American Psychological Association blijkt dat 31 procent van de vrouwen naar ongezond eten grijpt in stressvolle periodes tegen 21 procent van de mannen.
Door stress kan je minder zin krijgen om te sporten
Voor sommige mensen is sport een goede manier om van hun stress af te komen. Door te bewegen komt endorfine vrij – een natuurlijke pijnbestrijder voor je brein – en gaan de niveau’s van adrenaline en cortisol omlaag.
Ui verschillende onderzoeken blijkt dat mensen die sporten minder kans hebben op stress en depressies.
Maar veel mensen met stress maken juist geen tijd om te bewegen, zegt Kahn: “Gestresste mensen slaan vanwege hun drukke agenda vaak de sportschool over en bewegen nauwelijks nog.
Het kan je hormoonhuishouding flink ontregelen
Tijdens periodes van chronische stress kunnen de hormonen die de menstruatie regelen worden onderdrukt. Daardoor kan de menstruatie onregelmatig worden of zelfs helemaal stoppen. Uit een onderzoek uit 1999 blijkt dat liefst 50% van de vrouwen met een stressvolle baan kans hebben op kortere menstruatiecycli van minder dan 24 dagen.
Daar zit een evolutionair mechanisme achter, omdat een het als je gestresst bent geen ideaal moment is om vruchtbaar te zijn en een baby te krijgen.
Maar niet alleen vrouwen ondervinden de gevolgen, want mannen kunnen de kwaliteit van hun sperma achteruit zien gegaan. Zowel bij mannen als bij vrouwen kan de hormoonhuishouding flink in de war raken.
Stress kan huidproblemen veroorzaken
Het mag geen verrassing heten dat stress ook hele vervelende gevolgen kan hebben voor het grootste orgaan van je lichaam: je huid. Onderzoekers hebben van een aantal aandoeningen vastgesteld dat ze niet per se worden veroorzaakt door stress, maar er wel flink door kunnen verergeren. Daaronder acne, psoriasis, rosacea, alopecia en eczeem.
“Veel mensen krijgen last van uitslag als ze gestresst zijn”, vertelde dermatoloog Marisa Garshick eerder al eens tegen Insider. “Je lichaam maakt bij stress hormonen als cortisol aan waardoor de productie van stoffen die de huid vet en gehydrateerd houden afnemen. Daardoor ben je vatbaarder voor huidaandoeningen.”
Bij stress doet je huid er ook langer over om wondjes te herstellen.
En het is niet goed voor je hart
Bij accute stress neemt het adrenaline-peil in je lichaam fors toe, waardoor je hartslag en bloeddruk omhoog gaan. In perioden van extreme stress kan je zelfs het “gebroken hart syndroom’ ervaren en dat voelt precies als een hartaanval.
Volgens Kahn is langdurige stress ook slecht voor je hart, al is niet duidelijk waarom precies. We weten niet of het door de stress zelf komt dat er een verhoogd risico is op hart- en vaatziekten of dat het komt doordat stress leidt tot gewoontes die slecht zijn voor je hart, zoals roken en vet eten.
Maar gezaghebbende organisaties als American Heart Association en de US National Library of Medicine zijn het erover eens dat het hoe dan ook goed is voor je hart om je stress onder controle te krijgen.
Van stress word je sneller ziek
Volgens verschillende onderzoeken heb je door stress sneller een griepje of een andere ziekte te pakken. Uit onderzoek uit 2015 blijkt dat liefst 60 tot 80 procent van de afspraken bij Amerikaanse huisartsen stressgerelateerd zijn. Volgens een ander onderzoek uit 2015 kan stress ervoor zorgen dat mensen koorts krijgen. En er zijn ook sterke aanwijzingen voor het feit dat stress tot allergie en astma kan leiden.
“Door stress kan de allergische afweerreactie slechter worden”, zegt dr. Ahmad Sedaghat in een artikel voor Harvard Health. “We weten niet precies waarom, maar we denken dat stresshormonen de reactie op allergieën van het toch al aangetaste immuunsysteem kan verzwakken.”
In een onderzoek uit 2012 bijvoorbeeld kregen 276 gezonde volwassenen een vragenlijst over hoeveel stress ze ervaren in hun leven. Daarna kregen ze neusdruppels toegediend met het rhinovirus dat verkoudheid veroorzaakt en de mensen die hadden aangegeven gestresst te zijn werden twee keer zo vaak ziek.
Langdurige stress kan tot een depressie leiden
“De relatie tussen depressie en stress is een kip-en-ei-verhaal”, zegt Geyer. “Maar er een heel duidelijk verband”.
Volgens sommige onderzoekers zorgt stress voor minder groei van nieuwe neuronen in de hippocampus. Dat is een deel van het brein dat bij sommige depressieve mensen kleiner wordt. Geyer merkt ook op dat chronische ontstekingen een rol kunnen spelen bij het ontstaan van een depressie. En chronische ontstekingen kunnen weer worden veroorzaakt door chronische stress.
“Stress leidt tot gewoontes en gedragspatronen die het risico op een serieuze depressie verhogen”, zegt schrijver Bruce McEwen van The End of Stress as We Know It tegen WebMD.
De bottom line is dat depressie door een combinatie van factoren wordt veroorzaakt en dat stress daar eentje van is.
En je spijsverteringssysteem kan in de war raken
Als je ooit het gevoel hebt gehad te moeten overgeven voor een belangrijke speech of presentatie, dan weet je al dat stress directe invloed heeft op je maag en darmen. Uit onderzoek blijkt dat stress klachten als brandend maagzuur, spijsverteringsproblemen, misselijkheid, overgeven, diarree en obstipatie kan veroorzaken.
Dat komt omdat je brein en darmen nauw met elkaar verbonden zijn en voor een groot deel door dezelfde hormonen worden aangestuurd, stelt de University of Maryland Medical Center.
Er zitten miljoenen neuronen in je darmen die met je brein communiceren en stress beïnvloedt die verbinding en kan pijn en maagklachten veroorzaken. Mensen die gaan troosteten kunnen ook last krijgen van brandend maagzuur.
Artsen raden aan gezond te eten, goed te slapen en regelmatig te sporten tegen stress
Kahn zegt tegen Insider dat de drie belangrijkste strategieën om stress te lijf te gaan bestaan uit een gezond dieet, bewegen en genoeg slaap krijgen.
“Het belangrijkste is om voor eten te zorgen dat goed is voor je brein en daarmee voor je hele lichaam”, legt Kahn uit. Hij raadt aan bewerkt voedsel te vermijden en vooral (maar niet uitsluitend) vegetarisch te eten. Verschillende onderzoeken wijzen uit dat mensen die meer fruit en groenten eten minder stress ervaren.
“Nummer twee is bewegen”, zegt hij. “En dat kan al bestaan uit een lunchwandeling of het gebruiken van de trap in plaats van de lift.” Je hoeft niet heel intensief te bewegen om er toch van te profiteren.
“Nummer drie is voldoende slaap. Minimaal 7,5 uur moet het doel zijn”, zegt Kahn.
En tot slot: Neem de tijd om goed naar je lichaam te luisteren en met je vrienden te praten
Het is belangrijk te benadrukken dat de oorzaken van stress bij iedereen anders zijn. “Hetgeen waar ik gestresst door raak kan iets heel anders zijn dan de dingen die bij jou stress veroorzaken”, vertelt Geyer. “En hoeveel je kan hebben is ook voor iedereen anders.”
Maar het maakt niet uit hoeveel stress je ervaart, het is volgens Geyer altijd belangrijk om met je vrienden te praten en naar je lichaam te luisteren.
“We krijgen vaak kleine signalen dat we gestresst zijn, zoals gespannen schouders, misselijkheid of vermoeidheid, maar vaak gaan we dat dan of negeren of oplossen met medicijnen”, zegt Geyer. “Als je zulke klachten ervaart moet je jezelf afvragen waar ze vandaan komen.”
Caroline Praderio heeft bijgedragen aan een eerdere versie van dit artikel.
Lees meer over stress:
- Dit is een simpele manier om te voorkomen dat stress op het werk je relatie schaadt en je privéleven raakt
- Deze 3 dingen doen werknemers om te voorkomen dat ze een burn-out krijgen
- Stress slecht? Volgens deze deskundige is stressen niet erg en heb je het zelfs keihard nodig – zo maak je er optimaal gebruik van
- Burn-out voorkomen? Het is belangrijk om jezelf na hard werken te belonen, zonder je schuldig te voelen